การรังวัดที่ดินเป็นการวัดขนาดที่ดินที่ทางกรมที่ดินให้บริการแก้ผู้ถือที่ดิน เพื่อตรวจสอบว่าขนาดที่ดินแปลงหนึ่งๆ มีขนาดเท่ากับที่ระบุไว้บนโฉนด นอกจากผู้ซื้อที่ดินแล้ว เจ้าของที่ดินที่อยากรู้ขนาดขอบเขตของที่ดินในครอบครอง หรือต้องการตรวจสอบว่าที่ดินไม่ได้มีการรุกล้ำ หรือมีขนาดเพิ่ม-ลดด้วยเหตุผลอื่นๆ อควรทราบไว้
รังวัดที่ดิน คือ
รังวัดที่ดิน คือ กระบวนการซื้อทรัพย์ที่ดิน นอกจากผู้ซื้อต้องดูทำเลที่ตั้ง ตัดสินใจในราคา กฎหมาย และอื่นๆ แล้ว ยังต้องตรวจสอบว่าที่ดินที่ซื้อมาถูกต้องตามข้อมูลในโฉนดด้วย โดยเฉพาะขนาดตามจริงของแปลงที่ดิน ซึ่งตามธรรมดาแล้ว ขนาดที่ดินของแปลงหนึ่งๆ อาจมีการเปลี่ยนแปลงไปตามกิจกรรมการใช้งาน ปล่อยทิ้งร้าง รุกล้ำ หรือโดนใช้เป็นที่สาธารณะ การรังวัดที่ดินจึงควรเป็นเรื่องที่ผู้ซื้อควรใส่ใจ
ข้อมูลที่ต้องรู้ก่อนยื่นรังวัดที่ดิน
- ชนิดของหลักฐานที่ครอบครองที่ดิน ว่าเป็นหนังสือสำคัญแสดงกรรมสิทธิ์ประเภทอะไร เช่น โฉนที่ดิน หรือหนังสือรับรองการทำประโยชน์
- ที่ตั้งของที่ดิน จังหวัด อำเภอ ตำบล หมู่
- ที่ดินติดกับทางสาธารณะหรือไม่ รอบข้างติดกับแปลงที่ดินของใคร เพราะในการทำรังวัดที่ดินต้องแจ้งเจ้าของที่ดินแปลงข้างๆ เพื่อไม่ให้เกิดการรุกล้ำพื้นที่กัน
- ลักษณะการใช้ประโยชน์ของที่ดิน เช่น เป็นที่อยู่อาศัย ที่สวน ที่นา หรือที่ไร่
ประโยชน์ของการ รังวัดที่ดิน
- สำหรับผู้ซื้อและขายที่ดิน การรังวัดที่ดินทำเพื่อตรวจสอบขนาดที่ดินจริง ว่ามีขนาดเท่ากับที่ระบุไว้ในใบโฉนดที่ดินที่ประกาศขาย
- เจ้าของที่ดินที่ทำการแบ่งแยก หรือรวมโฉนดที่ดิน จะได้ทราบขนาดของที่ดินตามปัจจุบัน และได้โฉนดใหม่ที่มีข้อมูลครบถ้วน ตรงตามความเป็นจริง
- เจ้าของที่ดินที่ต้องการตรวจสอบเขต โดยเฉพาะเจ้าของที่วัดที่ดินทุกๆ 10 ปี การวัดที่ดินเป็นกระบวนการทำให้เจ้าของที่ดินรับรู้แนวเขตที่เปลี่ยนไป หรือเป็นการป้องกันและตรวจสอบที่ดินที่อาจถูกอ้างครอบครองโดยปรปักษ์ ถูกทับซ้อนเขต หรือกลายเป็นที่สาธารณะ
- ที่ดินที่มีหนังสือรับรองการใช้ประโยชน์ เมื่อมีการรังวัดที่ดินจนรู้ขนาดขอบเขตที่แน่นอนชัดเจน และตรวจสอบแล้ว สามารถเปลี่ยนหนังสือนั้นเป็นโฉนดที่ดินได้
การยื่นคำขอรังวัดที่ดิน
- เจ้าของที่ดินที่ต้องการยื่นคำขอรังวัดที่ดิน สามารถไปทำรายการได้ที่สำนักงานที่ดินจังหวัด สำนักงานที่ดินสาขา หรือสำนักงานที่ดินอำเภอที่ที่ดินตั้งอยู่ สำหรับโฉนดที่ดินให้ติดต่อสำนักงานที่ดินจังหวัดหรือสำนักงานที่ดินสาขา ส่วนหนังสือรับรองการทำประโยชน์ให้ติดต่อสำนักงานที่ดินอำเภอ หรือสำนักงานที่ดินจังหวัดหากที่สำนักงานที่ดินอำเภอมีการยุบรวมหรือหายไป
- การยื่นคำขอสำหรับคนที่จะซื้อที่ดิน เพื่อตรวจสอบขนาดที่ดินว่าตรงกับขนาดที่แสดงบนโฉนดที่ดินจริงๆ ผู้ที่สนใจซื้อสามารถติดต่อขอให้ผู้ขายยื่นคำร้องการรังวัดที่ดินกับกรมที่ดิน โดยที่ผู้ขายต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายต่างๆ ที่เกี่ยวข้องและเสียค่าธรรมเนียมในการทำรายการต่างๆ ตามที่ทางราชการกำหนด รวมถึงค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ดที่ควรจ่ายให้กับช่างรังวัดที่ดินที่มีการว่าจ้างมา เพื่อแสดงความบริสุทธิ์ใจกับขนาดของแปลงที่ดินที่ระบุไว้ในการขาย และสำหรับผู้ซื้อเอง เพื่อรักษาผลประโยชน์ของตัวเอง และป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นมาทีหลังจบการซื้อขาย
หลักฐานประกอบการขอรังวัดที่ดิน
- โฉนดที่ดิน หรือหนังสือรับรองการทำประโยชน์ของที่ดินที่ต้องการรังวัดที่ดิน
- บัตรแสดงตัวตนของเจ้าของที่ดิน และหลักฐานการเปลี่ยนชื่อ (ถ้ามี) ทะเบียนบ้าน ทะเบียนสมรส
- หากต้องการรังวัดที่ดินแบบรวมโฉนด ให้เจ้าของที่ดินนำหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ที่ต้องการรวมกันมาด้วย โดยหนังสือต้องเป็นชนิดเดียวกัน มีผู้ถือหนังสือเหมือนกันทุกฉบับ และที่ดินที่จะรวมต้องตั้งอยู่ติดกัน อยู่ภายในจังหวัดและสำนักงานที่ดินเดียวกัน
ประเภทของรังวัดที่ดิน
การรังวัดที่ดินเป็นการบริการวัดขอบเขตที่ดินของกรมที่ดิน ซึ่งอาจทำงานร่วมกับช่างรังวัดเอกชนที่ผู้ขอรับบริการสามารถเลือกและยื่นขอให้วัดที่ดินได้ในภายหลังกับทางกรมที่ดิน ในการรังวัดที่ดินโดยทั่วไปจะแบ่งออกเป็น 3 ประเภท ซึ่งประกอบไปด้วย การรังวัดแบ่งแยกที่เจ้าของที่ดินต้องการแบ่งแปลงที่ดิน การรังวัดรวมโฉนดที่เจ้าของที่ดินต้องการรวมที่ดินข้างเคียง และการรังวัดสอบเขตที่ผู้ขอยื่นรังวัดที่ดินต้องการตรวจสอบขนาดที่ดินที่ครอบครองอยู่ว่าตรงกับในโฉนดระบุหรือไม่
ขั้นตอนการรังวัด แบ่งแยก รวม สอบเขตที่ดิน
ทางกรมที่ดินแนะนำให้ผู้ที่ต้องการวัดที่ดิน ดำเนินการตามขั้นตอน ดังนี้
- รับบัตรคิวประชาสัมพันธ์ที่สำนักงานที่ดินที่ไปติดต่อ
- แจ้งความประสงค์ที่ต้องการติดต่อ พร้อมทั้งชำระค่าธรรมเนียม
- เรื่องจะถูกส่งไปให้ฝ่ายรังวัดไปดำเนินการ ให้นัดวันทำการรังวัด ระบุสำนักงานช่างรังวัดที่ต้องการ แล้วกำหนดเงินมัดจำ
- หาเจ้าของที่ดินข้างเคียง พร้อมทั้งพิมพ์ และรับหนังสือแจ้งที่ดินข้างเคียงเนื่องจากการทำรังวัด
- วางเงินมัดจำ และรับหลักเขตที่ดิน
- ช่างรังวัดออกไปวัดที่ดินตามวันที่กำหนดไว้
*ช่างจะคำนวณพื้นที่ และเขียนรูปโฉนดที่ดิน จากนั้นจึงส่งเรื่องไปยังทะเบียน ให้เจ้าของที่ดินกลับมาจดทะเบียน หากมีการแบ่งแยกที่ดิน ก็จะมีการสอบสวนแบ่งแยกด้วย และมีการตรวจอายัด - ชำระธรรมเนียมการจดทะเบียน และค่าโฉนดใหม่
- ในการแบ่งแยก จะมีการแก้ทะเบียน จดทะเบียนแบ่งแยก และออกโฉนดแบ่งแยก
- เสนอเจ้าพนักงานที่ดินให้ลงนาม และประทับตรา จากนั้นเจ้าพนักงานจะแจกโฉนดที่ดินแปลงแบ่งแยก
รังวัดแล้วไม่ตรง
ในกรณีที่รังวัดที่ดินแล้วมีขนาดไม่เท่ากันกับที่ระบุไว้ในโฉนดที่ดิน มีการล้ำเขตหรือขาดเกินกับที่ดินเคียงข้าง ต้องให้เจ้าของที่ดินในพื้นที่ข้างเคียงลงชื่อรับรองแนวเขตกับเจ้าพนักงานที่ดินซึ่งมีอำนาจในการรับรอง แก้ไขขนาดที่จริงของโฉนดที่ดินได้
แต่ในกรณีที่ไม่สามารถติดต่อเจ้าของที่ดินข้างเคียงได้ พนักงานเจ้าหน้าที่จะทำหนังสือแจ้งให้เจ้าของนั้นมาลงชื่อรับรองแนวเขตทางไปรษณีย์ และหากยังติดต่อไม่ได้อีก พนักงานเจ้าหน้าที่จะปิดประกาศให้เจ้าของที่ดินข้างเคียงรับรองแนวเขตหรือคัดค้านการรังวัดในที่เปิดเผย ในบริเวณที่ดินข้างเคียง หรือที่ว่าการอำเภอ หรือเขตที่ที่ดินนั้นตั้งอยู่
หากเจ้าของที่ดินข้างเคียงไม่ได้ลงชื่อรับรองแนวเขต หรือคัดค้านภายใน 30 วันหลังจากส่งหนังสือ เจ้าพนักงานจะดำเนินงานต่อไปแม้ไม่มีการับรองแนวเขต พร้อมทั้งให้ผู้ขอรังวัดที่ดินรับรองว่าไม่ได้มีการรุกล้ำที่ดินข้างเคียง และยินยอมให้แก้ไขเนื้อหาลงโฉนดที่ดินตามที่วัดได้จริง
หรือหากเจ้าของที่ดินคัดค้านการลงชื่อรับรองแนวเขต เจ้าพนักงานที่ดินจะสอบสวน ไกล่เกลี่ยพิจารณาตามแผนที่ เพื่อให้ทุกฝ่ายตกลงกันได้ ถ้าตกลงไม่ได้ ผู้ที่ขอรังวัดที่ดินสามารถไปฟ้องศาลได้ภายใน 90 วันนับจากวันที่รับหนังสือแจ้ง จากนั้นเจ้าพนักงานที่ดินจะดำเนินการตามคำพิพากษาสูงสุดของศาล
รังวัดแล้วพบว่าหลักหมุดหาย หรือหมุดเคลื่อน
ในกรณีที่วัดแล้วพบว่าหลักหมุดหาย หรือเคลื่อน ซึ่งอาจเกิดจากความไม่หวังดีของบุคคลกลุ่มหนึ่ง หรือมีการรังวัดที่ดินข้างเคียงแล้วไม่ได้รับหนังสือแจ้งจึงไม่ได้ไปคัดค้านแนวเขต ให้ผู้ขอยื่นรังวัดที่ดินเทียบโฉนดเดิมกับเจ้าของที่ดินข้างเคียง แล้วให้เขาลงลายมือชื่อรับรองแนวเขต จากนั้น เจ้าพนักงานหน้าที่ถึงจะแก้ไขโฉนดได้
หากตกลงกันไม่ได้ ให้ทั้งสองฝ่ายฟ้องศาลภายใน 90 วัน และหากถูกอ้างครอบครองโดยปรปักษ์ในพื้นที่ เจ้าของที่ดินเดิมสามารถฟ้องเอาที่ส่วนนั้นกลับคืนคืนมาได้ แต่ต้องฟ้องภายในระยะเวลา 1 ปี นับตั้งแต่วันที่เจ้าของที่ดินข้างเคียงจดทะเบียนต่อศาลในการครอบครองปรปักษ์
ค่าธรรมเนียมและค่าใช้จ่าย
กรมที่ดินได้กำหนดค่าธรรมเนียมในการรังวัดโฉนด ซึ่งค่าใช้จ่ายรังวัดที่ดินบางอย่างของหนังสือรับรองการทำประโยชน์จะแตกต่างจากค่าใช้จ่ายของโฉนดที่ดิน ดังรายละเอียด
ค่าธรรมเนียมการออกหนังสือ | ||
รายการ | หนังสือรับรองการทำประโยชน์ (บาท) | โฉนดที่ดิน (บาท) |
ที่ดินเนื้อที่ไม่เกิน 20 ไร่ ราคาแปลงละ | 30 | 50 |
ที่ดินเนื้อที่เกิน 20 ไร่ (เศษของไร่ คิดเป็น 1 ไร่) ราคาไร่ละ | 2 | 2 |
ค่าธรรมเนียมการพิสูจน์สอบสวน รังวัดที่ดิน | ||
คิดเป็นรายแปลง | 30 | 40 |
คิดเป็นรายวัน | 30 | 40 |
ค่าคัดหรือจำลองแผนที่ แปลงละ | 30 | 30 |
ค่าคำนวณเนื้อที่ หรือสอบแส แปลงละ | 30 | 30 |
ค่าจับระยะ แปลงละ | 10 | 10 |
ค่าใช้จ่ายรังวัดแบบเหมาจ่าย | ||
ค่าส่งหมายข้างเคียงผ่านไปรษณีย์ลงทะเบียนตอบรับ | 200 | 200 |
ค่าป่วยการเจ้าพนักงานท้องที่ | ตามกฎกระทรวง | ตามกฎกระทรวง |
ค่าพาหนะพนักงานเจ้าหน้าที่ และคนงานรังวัด วันละ | 1,600 | 1,600 |
ค่าคนงานรังวัด ต่อคนต่อวัน | 420 | 420 |
เนื้อที่ไม่เกิน 5 ไร่ ใน 1 วันทำการ | ตามกฎกระทรวง | ไม่เกิน 3,480 |
เนื้อที่ไม่เกิน 15 ไร่ ใน 2 วันทำการ | ตามกฎกระทรวง | ไม่เกิน 6,760 |
เนื้อที่ไม่เกิน 20 ไร่ ใน 1 วันทำการ | ไม่เกิน 2,640 | ตามกฎกระทรวง |
เนื้อที่ไม่เกิน 30 ไร่ ใน 3 วันทำการ | ตามกฎกระทรวง | ไม่เกิน 10,040 |
เนื้อที่ไม่เกิน 50 ไร่ ใน 2 วันทำการสำหรับหนังสือรับรองการทำประโยชน์ ใน 4 วันทำการสำหรับโฉนดที่ดิน | ไม่เกิน 5,080 | ไม่เกิน 13,320 |
ค่าธรรมเนียมเบ็ดเตล็ด
- ค่าคำขอ แปลงละ 5 บาท
- ค่ามอบอำนาจ เรื่องละ 20 บาท
- ค่าปิดประกาศ แปลงละ 10 บาท
- ค่าพยาน คนละ 10 บาท
- ค่าหลักเขต หลักละ 15 บาท
หรือตรวจสอบเพิ่มเติมได้ที่ ค่าใช้จ่ายการรังวัดแยกตามจังหวัด ของ กรมที่ดิน
สรุป - รังวัดที่ดิน
ผู้ขาย หรือผู้ซื้อที่ซื้อที่ดินจากการขายทอดตลาด ควรรู้จักการรังวัดที่ดินและขั้นตอนในการยื่นคำขอรังวัดที่ดิน รวมถึงการเตรียมตัวรวบรวมหลักฐานที่ต้องใช้ยื่น และค่าธรรมเนียมโดยคร่าวๆ ก่อนไปติดต่อขอใช้บริการรังวัดที่ดินที่กรมที่ดิน เพื่อไม่ให้เสียทั้งเงินและเวลา
ทั้งนี้การรังวัดทำเพื่อให้ผู้ยื่นขอทราบขนาดของที่ดินก่อนการซื้อขายจริงๆ ตามโฉนดที่ดิน ซึ่งจะนำไปสู่การป้องกันปัญหาที่อาจเกิดมาทีหลัง และเพื่อรักษาผลประโชน์ของผู้ซื้อว่าได้ซื้อที่ดินมาตามที่โฉนดที่ดินระบุไว้จริงๆ
