ที่ดิน ส.ป.ก. คืออะไร ใครเป็นผู้ครอบครอง ซื้อขาย-จำนองได้หรือไม่

แม้จะไม่ใช่กรรมสิทธิ์โดยสมบูรณ์ แต่ผู้ที่ได้รับเอกสารสิทธิ์ ส.ป.ก. ก็มีสิทธิในการใช้ประโยชน์ในที่ดินผืนนั้นตามขอบเขตที่กฎหมายกำหนด ซึ่งสรุปสิทธิสำคัญได้ดังนี้ครับ

• สิทธิครอบครองและใช้ประโยชน์เพื่อเกษตรกรรมเป็นหลัก: ผู้ถือครองสามารถใช้ที่ดินเพื่อการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ หรือทำการเกษตรในรูปแบบอื่นๆ เพื่อสร้างรายได้และยังชีพได้ แต่ไม่สามารถนำไปใช้ในเชิงพาณิชย์รูปแบบอื่น เช่น การสร้างโรงงาน หรือรีสอร์ท
• ไม่ใช่กรรมสิทธิ์เต็มรูปแบบ: สิ่งสำคัญที่ต้องเข้าใจคือ ผู้ถือครองมีเพียง สิทธิ์ครอบครองที่ดิน เพื่อทำประโยชน์เท่านั้น ไม่ได้เป็นเจ้าของที่ดินอย่างสมบูรณ์ จึงไม่สามารถนำไปจำหน่าย จ่าย โอน หรือกระทำการใดๆ ที่เทียบเท่ากับผู้ถือกรรมสิทธิ์ในโฉนดที่ดินได้
• สิทธิในการอยู่อาศัยและสร้างสิ่งปลูกสร้างที่จำเป็น: สามารถสร้างบ้านเพื่ออยู่อาศัย รวมถึงสิ่งปลูกสร้างอื่นๆ ที่มีความจำเป็นต่อการทำการเกษตร เช่น โรงเก็บพืชผล หรือคอกสัตว์ ได้บนที่ดินผืนดังกล่าว
• สิทธิในการตกทอดทางมรดก (ตามเงื่อนไข): สิทธิทำกินในที่ดิน ส.ป.ก. สามารถตกทอดไปยังทายาทโดยธรรมได้ แต่มีเงื่อนไขตามกฎหมายที่ดินเกษตรกำหนดไว้ชัดเจน ไม่สามารถโอนให้ใครก็ได้เหมือนโฉนดที่ดินทั่วไป